มรดกล้ำค่าสำหรับลูกคือ ปีก และ ราก

มีคนเคยกล่าวว่ามีมรดกสองอย่างที่ยั่งยืนนานที่เราสามารถให้แก่ลูกเราได้คือ ปีก และ ราก

“ปีก” คือการศึกษาที่พ่อแม่พยายามส่งเสริมให้ลูกได้เรียนให้มากที่สุด เพื่อเป็นเครื่องมือในการประกอบอาชีพต่อไป เหมือนมีปีกที่แข็งแรงสามารถโบยบินไปหากินช่วยตัวเองได้

แล้วลูกส่วนใหญ่ก็บินจากไปจริงๆ จากพ่อแม่ ครอบครัว เพื่อหากิน เพื่อช่วยตัวเอง เพื่ออนาคตของเขา อาจมีใจนึกเป็นห่วงพ่อแม่บ้างแต่ก็ไม่มีเวลามาดูแลใส่ใจนัก เพราะปีกของเขาใหญ่และกว้างบินได้สูงและไกล จึงต้องบินไปไกลจากรังเก่ามากขึ้นทุกที

สังเกตว่าลูกยิ่งก้าวหน้าเท่าไร กิจกรรมทั้งเรื่องงาน สังคม และส่วนตัวของเขาก็มีมากขึ้น คำพูดเพราะ ๆ กริยาน่ารักที่เคยมีต่อกันก็ลดลง รวมทั้งคำพูดดี ๆ เช่น ขอบคุณ ขอโทษ คิดถึง รัก แทบไม่ได้ยินจากกันและกัน เพราะมันห่างหายไปพร้อมๆ กับกิจกรรมที่มากขึ้นเหล่านั้น

ผมจึงกลับมาคิดถึงมรดกอีกตัวหนึ่งคือ “ราก” ว่ามันน่าจะเป็นอะไรกันแน่ เพราะแต่ละคนก็ตีความไปคนละอย่าง

ผมคิดว่า “ราก” ในความหมายของผมน่าจะเป็น “คุณธรรม” ซึ่งไม่ใช่พันธุกรรมหรือ IQ ที่ได้จากพ่อแม่

คุณธรรมต้องอาศัยการอบรมสั่งสอนอย่างเหมาะสม ลูกจึงจะซึมซับสิ่งดี ๆ นี้ได้ บางครั้งก็ต้องอาศัยคนที่น่าเชื่อถือในสังคมช่วยสั่งสอนด้วย

ผมเคยมีประสบการณ์ไปฝึกสมาธิหลายครั้ง เขามักเชิญวิทยากรมาบรรยายเรื่องพระคุณพ่อแม่ ส่วนใหญ่จะเน้นเรื่องพระคุณแม่ วิทยากรบางคนมาแหล่ให้ฟังเลย หลาย ๆ คนก็ร้องไห้ซาบซึ้งคิดถึงพระคุณแม่ กลับไปก็ไปกราบขอบคุณแม่

ถ้าลูกได้รับการอบรมเรื่องคุณธรรมมากขึ้น แม้ต่อไปปีกที่กว้างใหญ่ของลูกจะทำให้บินไปได้ไกลแค่ไหนก็ตาม แต่รากคือคุณธรรมก็จะยังยึดเหนี่ยวความรู้สึกดีให้เขานึกถึงบุญคุณที่บุพการีมีต่อเขา ซึ่งรวมทั้งคนอื่น ๆ ที่เคยทำดีต่อเขาและอยากตอบแทนบุญคุณเหล่านั้น

ซึ่งเรียกว่าเป็นความกตัญญู+กตเวทีต่อบุพการีและคนอื่นที่มีบุญคุณทั้งต่อเขาและมนุษยชาติรวมทั้งแผ่นดินเกิดด้วย ซึ่งเป็นเครื่องหมายของคนดี จะมีคนนับถือ ยกย่อง เชื่อฟังและให้การสนับสนุนแม้จะไม่เก่ง ไม่รวย แต่คนก็สรรเสริญ

จิตใจของเขาจะอ่อนโยน ถ่อมตัวเป็น มีความเบิกบานในใจเป็นนิจ รู้สึกว่าตัวเองโชคดีที่มีคนมาทำดีกับเขา ความรู้สึกขอบคุณและอยากตอบแทนบุญคุณจะทำให้จิตใจอ่อนโยนยิ่งขึ้น รากของความดี (กตัญญูกตเวที) จะแผ่ไปได้กว้างใหญ่ไพศาลในจิตใจของเขามากขึ้น มีลักษณะของการเป็น “คนดี” มากขึ้นไม่ใช่เป็นเพียงแค่ “คนเก่ง”

คุณจะนำแนวคิดเรื่องการให้มรดกลูกที่เป็น “ปีก” และ “ราก” ไปใช้ในชีวิตจริงก็จะเป็นประโยชน์แน่นอน

อย่ามัวแต่ให้ “ปีก” จนลืมให้ “ราก” แก่ลูกอย่างที่เป็นอยู่ในปัจจุบันนี้เป็นส่วนใหญ่กันเลย
โดย ศ.ดร.นพ.วิทยา นาควัชระ

บุตร - คาลิล ยิบราน

บุตรของเธอ...ไม่ใช่บุตรของเธอ
เขาเหล่านั้นเป็นบุตรและธิดาแห่งชีวิต
เขามาทางเธอ แต่ไม่ได้มาจากเธอ
และแม้ว่าเขาอยู่กับเธอ แต่ก็ไม่ใช่สมบัติของเธอ
เธออาจจะให้ความรักแก่เขา แต่ไม่อาจให้ความนึกคิดได้
เพราะว่าเขาก็มีความนึกคิดของตนเอง

เธออาจจะให้ที่อยู่อาศัยแก่ร่างกายของเขาได้
แต่มิใช่แก่วิญญาณของเขา
เพราะว่าวิญญาณของเขานั้น อยู่ในบ้านของพรุ่งนี้
ซึ่งเธอไม่อาจเยี่ยมเยือนได้ แม้ในความฝัน...

เธออาจจะพยายามเป็นเหมือนเขาได้
แต่อย่าได้พยายามให้เขาเหมือนเธอ
เพราะชีวิตนั้นไม่เดินถอยหลัง
หรือห่วงใยอยู่กับวันวาน

เธอนั้นเป็นเสมือนคันธนู
บุตรหลานเหมือนลูกธนูอันมีชีวิต
ผู้ยิงเล็งเห็นที่หมายบนทางอันมิรู้สิ้นสุด
พระองค์จะน้าวเธอเต็มแรง เพื่อว่าลูกธนูจะวิ่งเร็วและไปไกล

ขอให้การโน้มงอของเธอในอุ้งพระหัตถ์ของพระองค์
เป็นไปด้วยความยินดี
เพราะว่าเมื่อพระองค์รักลูกธนูที่บินไปนั้น
พระองค์ก็รักคันธนูซึ่งอยู่นิ่งด้วย

คาลิล ยิบราน
แปลโดย ระวี ภาวิไล
จากหนังสือ ปรัชญาชีวิต
สำนักพิมพ์ผีเสื้อ, กรุงเทพ.